(خلاصه ای از دو جلسه سخنرانی آموزش خانواده توسط آقای محمد جانفشان مشاوره مدرسه)بلوغ سیری تکاملی و تدریجی در جریان رشد انسان است و شامل بلوغ جسمی، بلوغ عقلی، بلوغ عاطفی،و بلوغ اخلاقی (منش و شخصیت) میشود، هر گاه در طول دوره نوجوانی تمام جنبه های فوق بدون هیچ عقب ماندگی به حداکثر رشد خود برسد در این صورت می توان گفت که شخص بالغ شده است سن بلوغ کامل جسمی و عقلی و اخلاقی در حدود 20 تا 22 سالگی است بنابراین از نوجوانی که در حال رشد و تکامل است نباید انتظار انسان بالغ عاقل متفکر را داشت. او در سایه تجربه های عملی درست و غلط دوره نوجوانی به شناخت خواهد رسید و انتظارات بی جا در این سن و سال نتیجه ای جز دور شدن او از خانواده را نخواهد داشت. مطالعات دانشمندان روانشناسی و زیست شناسی به نتایج بسیار مفیدی دست یافته که اهم این نتایج را فهرست وار از نظر می گذرانیم. 1- جریان رشد در هر فرد ویژگی خاص خود را دارد و به هیچ وجه مقایسه دو فرد با یکدیگر کار غلمی و درستی نیست. بهتر است در این مورد با متخصصان رشته روانشناسی رشد،مشورت شود. 2-دوره نوجوانی از حدود 12 سالگی آغاز و تا حدود 19 سالگی ادامه دارد در این زمینه بین نوجوانان از سویی و بین پسران و دختران تفاوتهاییی وجود دارد و دختران یک سال از پسران جلوترند. 3-نوجوان دوست دارد مورد قبول دیگران مخصوصا هم سن های خود قرار گیرد و بهمین دلیل به وضع ظاهری خود زیاد می پردازد. 4-نوجوان کمال طلب است و همه چیز را در حد عالی آن می خواهد اگر چه ممکن است او توانایی و امکان رسیدن به این هدف را نداشته باشد. والدین کمال طلب در این شرایط خاص فرزندان خود را دچار بیماری اضطراب و افسردگی می کنند. 5-هنجار شکنی و شک در ارزشهای اجتماعی و از ویژگیهای دوره نوجوانی است. نوجوان با شک کردن در ارزشها و هنجارها به انتخاب دوباره می پردازد این بار اوست که انتخاب می کند و از این طریق استقلال و آزادی خود را انتخاب،تجربه می کند. 6-نوجوان در این دوره دچار بحران هویت می شود گاه رفتار کودکانه دارد و به قهر و لجبازی می پردازد و گاه رفتار بزرگان را از خود ارائه می دهد و انتظار برخورد برابر را از طرف بزرگترها دارد.به تدریج از خصوصیات کودکانه او کاسته شده و رفتار بزرگ منشانه را پیدا می کند. 7-نوجوان قهرمان گر است،هر نوجوانی برای خود قهرمانانی را انتخاب می کند و رفتار خود را،همانند قهرمان های مورد علاقه اش شکل می دهد معلمان، ورزشکاران، هنرمندان، دانشمندان الگوهایی هستند که او به آنان گرایش پیدا می کند نقش والدین و مدرسه و رسانه های گروهی در این انتخاب ها بسیار موثر است. 8-در این دوره گرایش جنس مخالف در نوجوانان بارز می شود نقش والدین و معلمان به عنوان راهنما،می تواند بسیار سازنده باشد 9-شناخت استعدادهای نوجوان در این دوره حاصل می شود. از طریق تست های هوش و استعداد تحصیلی و شغلی نوجوانان باید رشته ای متناسب با توانایی های آنان انتخاب گردد تا نوجوان به بیراهه نیفتد. 10-استقلال طلبی یکی دیگر از ویژگیهای این دوره است،والدین باید کم کم بند ناف عاطفی خود را از او قطع کنند و اجازه دهند که او خود از خود مواظبت کند و توانائیهای خود را رشد دهد و بتواند روی پای خود بایستد و مستقل از دیگران مشکلات خود را حل کند. 11-به علت تغییرات جسمی و رشد سریع و تغییرات هورمنی،نوجوان گوشه گیر و گاهی خجالتی می شود. این حالت گذرا است و بسیاری از نوجوانان بعد از طی دوره نوجوانی از گوشه گیری دست برداشته و جمع گرا می شوند،فقط عده کمی از آنان که مشکلات خاص دارند در این حالت باقی می مانند که لازم است در این مورد با مشاوران و روانشناسان بالینی مشورت شود. 12-نوجوان در این دوره بسیار پر جنب و جوش دارای انرژی اضافی است میزان ترشح هورمون تستترون در پسرها 18 برابر می شود در حالیکه ترشح هورمون پرژسترون در دخترها 8 برابر می گردد. 13-در اواخر این دوره نگرانی هایی مانند شغل آینده و تحصیل در دانشگاه برای پسران خدمت سربازی آزاد دهنده است که در این گونه موارد والدین و معلمان نقش بسیار مهمی را ایفا می کنند و از طریق ایجاد امید به آینده و بیان توانایی های نوجوان او را به فعالبت و حرکت به جلو وا می دارند 14-در این دوره نوجوان خود را بی نیاز از راهنمایی ها و نصیحت های بزرگترها مخصوصا والدین می داند و بهترین کار برای نوجوان قرار دادن او در مسیر اطلاعات علمی، بهداشتی،اجتماعی و جنسی است وقتی فرد به آگاهی های لازم رسید آن آگاهی ها همچون چراغی جاده تاریک زندگی را برای او روشن می کنند. 15-کودکان و نوجوانان نیاز به محبت دارند، کمبود محبت و خشک بودن فضای عاطفی خانه، جدایی والدین، برخورد لفظی میان والدین و فرزندان، آنان را از محیط خانه گریزان و به سوی دوستان ناباب که آنها هم همین شرایط را در خانه داشته اند، سوق می دهد گروه زیادی از معتادان، کج رفتاران،منحرفان اخلاقی و آلوده گان به جرم و جنایت ، از چنین خانواده هایی جدا شده اند. 16-در دوره های کودکی احساس و تخیل و هوش کلی ظاهر می شود. در دوره نوجوانی کم کم عقل (خرد9 به این هوش کلی سوار می شود و از همین جاست که نوجوان، خود انتخاب می کند انتخاب ها از راه تجربه صورت می گیرد. تجربه، قوای عقلانی او را جلو می برند هر شکست مقدمه ای بر حرکت عقلی او می شود. گفته شده است که بسیاری از انسانهای باهوش،‌عقل لازم را ندارند. 17-در سنین 13 تا 15 سالگی تصورات و تخیلات و عواطف، نقش مهمی در استدلال نوجوان دارد. بنابراین انتظار داشتن شناخت منطقی در این دوره از نوجوان به جا نیست زیرا تنها 30 درصد نوجوانان در این سن به استدلال علمی از راه قیاس و استقراء می رسند. 18-در سن 18 تا 20 سالگی عقل کامل می شود و سن 20 سالگی به بعد سنین فرا عقلی است که فرد در سایه دانش و تجربه، عقل خود را به کار می گیرد. 19-سه عامل در تولید سلولهای جدید در مغز اثر فراوان دارد: تغذیه صحیح،ورزش،تجربه های تازه با این سه عامل باید توان مغز کودک و نوجوان را افزایش داد. مطالعات انجام شده در آمریکا نشان می دهد که از سال 1932 نشان می دهد که 50 درصد مردم بهره هوشی بالای 100 و 50 درصد بهره هوشی زیر 100 داشته اند. در سایه تغذیه مطلوب و ورزش و تجربیات تازه (امکانات آموزشی،امروز 20 درصد به کسانیکه بهره هوشی بالای 100 دارند افروده شده است و فقط 30 درصد از مردم بهره هوشی زیر 100 دارند. نقل از دکتر فرهنگ هلاکویی 20-نیازهای نوجوان در خانه: الف)آزادی ب)محبت و عشق ج)امنیت و آرامش د)لذت از زندگی روزمره توجه به موارد فوق در سایه بردباری و صبوری می تواند ما را به هدفهایمان در تربیت صحیح نوجوان برساند